مراسم ازدواج به سبک قدیم

سلام

یکی هزاران چیزی که تو زندگی همیشه برام جذابیت داشته و داره آداب و رسوم و مراسم هاییه که تو مناطق مختلف ایران عزیز و بین اقوام مختلف وجود داره که متاسفانه داره کم کم به دست فراموشی سپرده می شه و خیلی هاشونم دیگه فراموش شده و اجرا نمیشه و مراسم های مدرن و اکثرا غربی که با فرهنگ اسلامی و ایرانی ما اصلا سازگاری نداره جاشو گرفته!

تو این پست می خوام شیوه برگزاری مراسم عروسی که سالیان پیش تو خانواده پدری من برگزار میشده و از زبون بزرگترای فامیل شنیدم رو براتون تعریف کنم!

قبل از اون باید بگم که همونطور که می دونید بنده از خطه همیشه سبز شمال و از دیار گلستانم. بین شهرستان گرگان و شاهرود منطقه ای هست به اسم شاهکوه که تو گذشته محل زندگی خاندان پدری من بوده و الان به یه منطقه ییلاقی و تفرجگاهی تابستونی برای اهالی گرگان تبدیل شده و خانواده های کمی توش سکونت دائم دارن.

جالبه که بگم این روستا به همت دکتر علی اکبر جلالی (که ایشون هم اصالتا اهل همین سرزمین هستن) اولین روستای اینترنتی ایرانه! (برای مشاهده سایت شاهکوه اینجا رو کلیک کنید) 

  

بعد از بیان این مقدمه میریم سر اصل مطلب...

شیوه برگزاری مراسم ازدواج در روستای شاهکوه:

در قدیم بزرگان فامیل جمع می شدن و برای پسر، یک رختر رو که بنا به نظر خودشون مناسب می دیدن انتخاب کرده و برای خواستگاری به خونه دختر می رفتن. بعد از دریافت جواب مثبت، خانواده پسر اقوام خود و همه اهالی ده رو توسط یکی از جوونای فامیل به مهمونی دعوت می کرد و غذایی برای پذیرایی از اونها آماده می کرد و مقداری از غذا رو برای خانواده دختر می فرستاد.

اسم این غذا " راضی پلو " بود!

بعد از اون خانواده داماد برای عروس یک دست لباس کامل همراه با برنج و گوسفند و روغن و نخود، کشمش و شیرینی به عنوان " عروس دیدنان " و یا " نشان کن " می بردند.

همچنین قبل از مراسم عروسی هدایایی برای خانواده عروس به نام " خروار " می فرستادن که این خروار شامل نان مخصوصی به نام " کماج " که از آرد و شیر و روغن درست می شد به همراه شیر و سرشیر و روغن وماست بوده که سوار بر یک الاغ به خانواده عروس تقدیم می کردن و خانواده عروس هم این هدایا رو بین فامیل تقسیم می کرد.

وقتی که روز عروسی نزدیک می شد بعد از مطلع کردن خانواده عروس یک شب به خونه دایی یا عموی عروس می رفتن و بعد از پذیرایی روز عروسی رو تعیین می کردن و شیربها از طرف پسر به پدر عروس تقدیم می شد.

فردای اون روز تعدادی از فامیل عروس و داماد جمع می شن و لیست لوازمی که عروس و داماد احتیاج داشتن تهیه کرده و برای خرید به نزدیکترین شهرستان می رفتن و این کار 2 تا 3 روز طول می کشید.

بعد از فراغت از خرید خانواده داماد یک خیاط رو به خونه می آورد تا برای عروس و داماد لباس مناسب بدوزه و اقوام داماد هم بنا به وسع خودشون هدیه ای مثل پول یا گوسفند و ... می دادن.

2 روز قبل از عروسی گروهی از دختران از طرف فامیل داماد به خونه عروس رفته و عروس رو به حمام می بردن و این مراسم به " مادرشوهر حمام " و به زبان محلی " شومار حمام " معروف بود!

روز قبل از عروسی طی مراسمی به نام "روز حمام " داماد رو به حمام می بردن. به این صورت که بزرگان فامیل جمع می شدن و داماد رو وسط مجلس می نشوندن و و یه کلاه گرد روی سرش و یه لباده مخصوص دامادی بر دوشش می ذاشتن و با گروهی از جوونای ده همراه با خوندن شادباش و دایره و تنبک اون رو روونه حمام می کردن. بعد از برگشتن جلوی پای داماد گوسفند قربونی کرده و براش اسپند دود می کردن و روی سرش پول می ریختن وشادباش گویان و و با آواز به سمت خونه دایی یا عموی داماد که اونجا رو " داماد خونه " می گفتن، می رفتن.

در محل داماد خونه تنها جوونا و مردای فامیل دوطرف جمع شده و مشغول شادی و تفریح می شدن.

تو همون روز مراسم مشابه ای بین خانم ها برگزار می شد و عروس رو به خونه خاله یا عمه عروس که " عروس خونه " نامیده می شد می بردن.

شب، مراسم حنابندان این طور اجرا می شد که ابتدا دست های داماد رو حنا می بستن. برای این کار از یک پارچه مخصوص که از جنس اعلا ابریشم یا مخمل تهیه می شد به نام پارچه " حنابند " روی دست های داماد می پیچیدن و بستگان با شمع و مشعل و حنا و نقل و با شادباش به منزل عروس می رفتن. در عروس خونه، بعد از پذیرایی مفصلی که از مهمون ها میشد یکی از بزرگترها از طرف داماد مقداری پول به دست عروس می داد به نام " کف دستی " تا عروس راضی به گذاشتن حنا بشه!

دستهای عروس رو حنا می بستن و داماد به دیدن عروس می رفت.

روز عروسی ابتدای صبح مادر عروس غذایی درست می کرد به نام " دختر پلو " و مقداری از اون رو برای عروس و دخترهای همراهش و مقداری رو برای داماد و ساقدوش هاش می فرستاد.

همچنین از طرف عروس یه سینی تهیه می کردن که شامل پسته، بادام، تخم مرغ رنگ کرده، نبات، نخود و مقداری پول بود و برای داماد می فرستادن. داماد مواد خوراکی رو برمی داشت و بر روی پول ها مقداری پول اضافه می کرد و به عروس برمی گردوند!

همون روز بعد از نهار داماد رو به میدان محله می بردن و مراسم مسابقه کشتی بین جوونا برگزار می شد و به برنده هدیه و انعام می دادن. این هدیه پول یا گوشت بود و اون رو " بیراق " می نامیدن. تو همین مراسم همه مدعوین بنا به وسع خودشون به داماد هدیه ای می دادن به نام " جریمه " که این جریمه هر چیزی مثل گوسفند، کره، پنیر، کشک و پول رو شامل می شد و اکثرا هم پول می دادن!

شب عروسی عروس رو با زلف و کجک و سرخاب و سفیداب بزک می کردن و از خونه داماد برای عروس یک دست لباس می فرستادن. عروس رو روبند می بستن و چادر روی سرش می نداختن و با خوندن رباعی راهی خونه داماد می کردن:

زیبا سمنی قدم به گلزار کشید

از منزل باب خود چرا بار کشید

از منزل باب خود اگر بار کشید

از آب طلا نقش به دیوار کشید

و همچنین این شعر رو می خوندن:

از این کوچه بردند ماه ما را

گل خوش بوی خاطرخواه ما را

شما که بردین خیرش رو ببینین

پریشان کردید احوال ما را

وقتی عروس با همراهانش به سمت خونه داماد می رفتن داماد بین داه عروس رو متوقف می کرد و به طرف عروس انار و سیب پرتاب می کرد و مردان خانواده عروس با کت های خودشون از عروس حفاظت می کردن!

مجددا عروس به راه می افتاد و بستگان داماد با اشعاری ورودش رو خوش آمد می گفتمن:

ای نو نهال به روضه رضوان خوش آمدی

ای تاجدار سوره قرآن خوش آمدی

بی تو صفا نداشت گلستان گل ازار ما

مجنون صفت به ملک غریبان خوش آمدی

…

سه روز بعد از عروسی پدر دختر، عروس و داماد رو برای نهار دعوت می کرد و چیزی از اموال خودش رو که از پدر و پدرانش به او به ارث رسیده به عنوان ارثی به داماد هدیه می کرد. چیزی مثل یک تخته قالیچه یا یک سماور و ...

...

پ.ن1: مراسم ازدواج بزرگترین عموی من که حدود 35 سال پیش بوده آخرین عروسی بود که به این شیوه برگزار شد!

پ.ن2: خیلی وقتا به این موضوع فکر می کنم که چی شد که این آداب و رسوم قشنگ جاشو به مراسمی که این روزا تو اکثر خانواده های مسلمون ایرانی برگزار میشه داد و اینکه چطور جوونا دلشون میاد که شروع یکی از مقدس ترین اتفاقات زندگیشونو با به گناه آلوده کردن خودشون و دیگران شروع کنن...